Historie loge-gebouw

Historie loge-gebouw vrijmetselaars in Deventer: het Ossenhoofd

De historie van het loge-gebouw van de vrijmetselaars in Deventer is zo oud als de Rijkmansstraat zelf. Waar nu het logegebouw staat, stond tot 1945 het middeleeuwse huis “Het Ossenhoofd”, in het Bergkwartier. Dit gebouw was sinds 1884 het gebouw van de vrijmetselaars van Loge Le Prejuge Vaincu. Daarvoor kwamen zij bijeen in de Waterstraat en de Kleine Overstraat.

Het Ossenhoofd in de Rijkmansstraat
Het Ossenhoofd in de Rijkmansstraat

De oudst bekende eigenaren van Het Ossenhoofd zijn bekend uit 1430. Dat waren Dirck Willebeke en zijn vrouw Mette. Van 1682 tot 1708 woonde de laatste Muntmeester van Deventer in het gebouw: Jan Nilant, die in het gebouw erachter munten sloeg. In 1883 kochten vrijmetselaars het gebouw van Gerrit Hendrik Pieperiet. Die was metselaar van beroep (maar geen vrijmetselaar).

bron: historische documentatie van Loge le prejuge vaincu

De Tweede Wereldoorlog

Rijkmansstraat na bombardement 1945
Rijkmansstraat na bombardement 1945

De recente historie van het loge-gebouw in Deventer is vooral bepaald door de Tweede Wereldoorlog. Op 9 mei 1940 kwamen vrijmetselaars voor het laats bij elkaar in dit gebouw. Daarna namen Duitse soldaten het gebouw in bezit. Kort daarna kochten NSB-ers het gebouw en werd het een “Kringhuis”. Op 6 februari 1945 werd dit deel van Deventer gebombardeerd en werd Het Ossenhoofd weggevaagd.

Van de 12.000 panden in de binnenstad hadden er 10.000 oorlogschade (bron: NV Bergkwartier).

Veel vrijmetselaars, vooral in Duitsland, zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog afgevoerd naar concentratiekampen. Vrijmetselaars staan namelijk bekend als vrijdenkers en dat was reden genoeg voor de bezetter en voor de NSB om vrijmetselaars op te pakken. Om dit te herdenken, leggen we tijdens de dodenherdenking in Deventer een krans.

bron: historische documentatie van Loge le prejuge vaincu

Het huidige Loge-gebouw

Rijkmansstraat heden
Rijkmansstraat heden

De vrijmetselaars werden in 1953 weer eigenaar van het pand of beter gezegd: de ruïne. Daarom werd besloten om een nieuw gebouw te realiseren. Een architect en lid van Le Prejuge Vaincu, W.G. Smits, heeft het huidige gebouw ontworpen in de stijl van de Wederopbouwperiode. Echter, de kelder lag nog vol puin van het oude gebouw. Daarom hebben vrijmetselaars in 1968 de kelder leeg geruimd. Met scheppen, takels en kruiwagens is al het puin in containers geladen. Le prejuge vaincu nam deze kelder daarna in gebruik als bar in 1970. Vanaf dan heet het de “7e graad”.

Het huidige loge-gebouw in de jaren 50.
Het huidige loge-gebouw in de jaren 50.

bron: historische documentatie van Loge le prejuge vaincu

Stuk van marmeren tegel, gevonden tijdens het leegruimen van de kelder.
Stuk van marmeren tegel, gevonden tijdens het leegruimen van de kelder.
Eerste steen logegebouw Deventer
Eerste steen logegebouw Deventer